Deze vijf schrijvers wil je lezen als je ook zo van Jón Kalman Stefánsson houdt

Een paar jaar geleden las ik met Jouw afwezigheid is duisternis voor het eerst een roman van Jón Kalman Stefánsson. Met zijn unieke schrijfstijl, die is opgebouwd uit meanderende poëtische, haast filosofische zinnen die je niet meer loslaten, betoverde de IJslandse auteur me vanaf de eerste pagina. Zoals niemand anders dat kan en met behulp van een bonte stoet aan personages verwoordt Stefánsson in deze caleidoscopische generatieroman hoe de tijd verstrijkt en niemand onberoerd laat, hoe complex heel gewone mensen in hun dagelijks leven blijken te zijn. Ook zijn andere werken, waaronder Zomerlicht, en dan komt de nacht en Het verhaal van Ásta, zijn het lezen meer dan waard. 

Jón Kalman Stefánsson schrijft op zo'n manier over IJsland dat, zelfs wanneer je er nog niet geweest bent, je jezelf al ziet staan temidden van de ongetwijfeld adembenemend uitgestrekte landschappen en frisse fjorden. Op een bloedhete zomerdag – want dat is het op de dag dat ik dit artikel schrijf – is dat helemaal geen slechte oefening: vinden we geen lichamelijke verkoeling, dan toch tenminste een beetje mentale verkoeling! Wil je je na Stefánsson verder onderdompelen in een ijsbad aan Scandinavische literatuur, dan raden we de volgende vijf auteurs aan, ook vanwege de poëzie en de thema's die in elk van hun werken zijn terug te vinden. 

Van ons zou Stefánsson zo onderhand wel eens de Nobelprijs mogen krijgen, maar in 1955 won landgenoot Halldór Laxness deze wel al. Laxness' literatuur biedt een diepgaand inzicht in de IJslandse ziel, het landschap en de menselijke aard. Zijn werk varieert van sociale kritiek tot filosofische reflectie, en van historische verbeelding tot humoristische absurditeit. Door zijn veelzijdigheid en diepgang daagt Laxness lezers uit om de complexiteit van het menselijk bestaan en de invloed van de omgeving te begrijpen. In Onafhankelijke mensen, een moderne saga van ongewone kracht en schoonheid, lees je bijvoorbeeld het verhaal van schapenboer Bjart, die tegen de stroom in zijn onafhankelijk probeert te bewaren. Of in de verassende en ontroerende roman boordevol humor en mysterie Under the Glacier treffen we een gemeenschap aan die naar verluidt zijn geloof heeft verloren en zichzelf beschouwt als het centrum van de wereld – aards maar tegelijkertijd bovenaards, banaal maar verbazingwekkend. Laxness' verhalen zijn tijdloos en verrijkend voor degenen die de IJslandse literaire schat willen verkennen. 

Buurland Noorwegen bracht ook een aantal schrijvers voort die niet mogen ontbreken in dit lijstje van verkoelende zomerliteratuur. Zo is Tarjei Vesaas het bewijs dat klassiekers niet altijd ondoorgrondelijk zijn, maar ook toegankelijk kunnen zijn. Hij wordt beschouwd als een van de grootste Noorse dichters en romanschrijvers van de twintigste eeuw en werd meerdere malen genomineerd voor de Nobelprijs. Vesaas schreef in het nynorsk, een van Noorwegens officiële talen. Vesaas is het meest bekend geworden door zijn romans De vogels en Het ijspaleis. De boot in de avond is zijn laatste, meest persoonlijke roman, waarin Tarjei Vesaas proza en poëzie weet te verenigen. Alledaagse scènes, dromen en visioenen wisselen elkaar af en vormen samen een indringend levensverhaal. De betovering van de dans van de kraanvogels, de eendrachtige samenwerking tussen vader, zoon en paard in een besneeuwd bos, de oude, zwijgzame vriendschap met een steen: Vesaas neemt je mee in zijn wereld en geeft je toegang tot zijn intiemste gevoelens en gedachten.

Ook Rune Christiansen is, sinds de publicatie van zijn eerste poëziebundel in 1986, een belangrijk figuur in het Noorse literaire landschap. Christiansen had zich met drie gedichtenbundels al gevestigd als een van de meest interessante figuren in de jonge Noorse poëziescene, toen in 1990 zijn eerste roman werd gepubliceerd, De walvissen in Glasgow. Het verhaal, dat zich afspeelt aan de Engelse kust, in Schotland en in Parijs, gaat over schrijver Tristan, die werkt aan een nieuwe roman, en kunstenares Shelly. Vanaf het moment dat ze elkaar ontmoeten zijn ze verliefd. In weelderig en sensueel proza demonstreerde Rune Christiansen in deze eerste roman van zijn hand meteen een enorm talent in het voor hem nieuwe genre. De walvissen in Glasgow is een mooie mix van zijn poëtische taal, zijn beeldende blik en zijn liefde voor de Franse cinema.

Voor de laatste auteur op ons lijstje zetten we stiekem een stapje (verder) weg van onze Scandinavische favorieten, namelijk naar Oostenrijk waar we ons hoofd koel kunnen houden in de Alpen. In 2014 brak Robert Seethaler internationaal door met zijn roman Een heel leven. Seethaler's werk wordt geprezen om zijn eenvoudige en meeslepende vertelstijl, waarin hij universele thema's verkent. Zijn verhalen vangen de essentie van het leven, belichten universele emoties en laten de lezer reflecteren op de betekenis van menselijke verbondenheid en vergankelijkheid. Seethaler's meesterlijke vertelkunst biedt inzichten die resoneren en bijblijven. Een heel leven gaat over de arbeider Andreas Egger. Een man die liefheeft, treurt en droomt, en die aan het eind van zijn leven met verbazing terugblikt op alles wat hij heeft meegemaakt. Sinds verschijnen staat de roman onafgebroken in de bestsellerlijsten en Robert Seethaler werd door de Duitse boekhandel verkozen tot auteur van het jaar. 

Dit artikel werd geschreven door Robin Hagemans en gepubliceerd op 25 juni 2024. Niet alleen kletst ze de oren van je hoofd over Jón Kalman Stefánsson, maar ze vertelt je ook graag (en uitvoerig) over haar andere favoriete auteurs, waartoe Paul Auster, Haruki Murakami en Julian Barnes behoren. Vier dagen per week staat Robin in Cosimo om je met een glimlach te voorzien van koffie, zelfgemaakte koekjes en natuurlijk boekenadvies.