In deze boeken spelen katten de hoofdrol
Het zou ons verbazen mocht je de Cheshire kat uit Alice in Wonderland niet kennen. Ook Dagboek van een poes van Remco Campert is voor veel van ons niet onbekend. Katten duiken te pas en te onpas op in de wereldliteratuur. Soms slechts als symbolische figurant, maar vaak genoeg ook als elementair deel van het verhaal of zelfs als protagonist. Wij bladerden eens door de boeken in onze collectie en maakten een lijst van must-reads die bevolkt worden door katten.
Katten hebben door de eeuwen heen een bijzondere plek ingenomen in de literatuur. Van oude mythen en fabels tot moderne romans en poëzie: katten zijn heel duidelijk altijd een bron van inspiratie geweest voor schrijvers en dichters. Hun onafhankelijke, raadselachtige aard en scherpe intelligentie maken katten tot fascinerende personages die symbool staan voor vrijheid, eigenzinnigheid en mystiek. In boeken verschijnen ze vaak als trouwe metgezellen, wijze raadgevers of als zelfstandige figuren die het verhaal onverwachte wendingen geven, waarvan je in de Japanse literatuur veel voorbeelden kan vinden, dus beginnen we ons lijstje met enkele werken uit het land van de rijzende zon.
Na het lezen van dit lijstje benieuwd geworden naar één van de boeken waarin het lievelingsdier van velen onder ons een rol speelt? De meeste boeken zijn nog te verkrijgen in het Engels of het Nederlands en gewoon te bestellen via de boekhandel — online of in de winkel. Hoe dan ook vinden we het natuurlijk leuk mocht je de boeken via onze onafhankelijke boekhandel bestellen. Kan je één van de boeken niet terugvinden in onze winkel of in de webshop? Vraag ons ernaar of stuur ons een mailtje en dan gaan we voor jou op zoek.
1. De Japanse literatuur staat bol van de katten. Een voor de hand liggend voorbeeld is Ik ben een kat van Soseki Natsume. Dit is een van de beroemdste Japanse romans waarin een kat de verteller is. De roman biedt een satirisch overzicht van de Japanse samenleving aan het begin van de twintigste eeuw, gezien door de ogen van een eigenzinnige kat. Dit boek blijft een klassieker in de Japanse literatuur.
Ook in Kafka op het strand van Haruki Murakami, die magisch realistische verhalen schrijft, spelen katten een belangrijke rol, vooral in de verhaallijn van het personage Nakata, die met katten kan communiceren. Maar in bijna alle boeken van Murakami komen wel katten voor, waarbij ze symbool staan voor mysterie, verborgen kennis en introspectie en ze versterken de surrealistische en existentiële thema's van zijn verhalen.
In Banana Yoshimoto haar roman Kitchen speelt een kat een symbolische rol als bron van troost en verbinding voor de protagonist, Mikage Sakurai. Na de dood van haar grootmoeder, die haar een gevoel van stabiliteit en thuis bood, worstelt Mikage met haar verlies en zoekt ze naar een nieuwe vorm van steun. De kat Pochi die toebehoort aan Yuichi, een vriend van Mikage, biedt haar onverwachte comfort en helpt haar om weer een gevoel van rust en hoop te vinden. Pochi staat voor de onvoorwaardelijke liefde en kalmte die Mikage mist, en benadrukt de impact van kleine, maar belangrijke elementen in het leven op ons emotionele welzijn.
2. Ook Colette schreef een aantal werken waarin katten voorkomen, maar De kat is misschien wel haar bekendste verhaal. Hierin speelt een kat — hoe kan het ook anders — een centrale rol. Het verhaal onderzoekt de invloed van de kat op de menselijke relaties en de emoties van de personages. Het verhaal volgt een vrouw, Sido, die een belangrijke rol speelt in het leven van een jonge vrouw. Hun kat speelt een cruciale rol in de dynamiek van hun relatie. De kat is veel meer dan een secundair element; hij is een belangrijke factor in de ontwikkeling van het verhaal en de thema’s van de roman. Dit werk is niet te verwarren met het boek Sido, ook van Colette's hand, dat autobiografisch is. Het schildert een portret van Colette’s moeder, Sidonie, en hun leven samen. Het boek is een eerbetoon aan haar moeder en bevat herinneringen uit haar jeugd. Ook in dit verhaal zit echter een kat, Minou, die de sfeer van de roman helpt verlevendigt.
3. De zwarte kat van Edgar Allan Poe kan niet ontbreken in dit overzicht. Dit is een van de bekendste korte verhalen van Poe. Het werd voor het eerst gepubliceerd in 1843 en is een klassiek voorbeeld van gotische horror, een genre waar Poe beroemd om is. Het verhaal beschrijft de invloed van schuld en wroeging op de menselijke geest, vooral na het begaan van een gruwelijke daad. De hoofdpersoon vertelt over zijn aanvankelijk liefdevolle relatie met een zwarte kat en hoe die al snel verandert in een nachtmerrieachtige situatie vol angst en bovennatuurlijke gebeurtenissen, waardoor hij geconfronteerd wordt met de donkerste kanten van zijn eigen psyche. Spreken we over gotische horror, dan denken we trouwens ook meteen aan H.P. Lovecraft die, hoewel hij zijn eigen unieke schrijfstijl ontwikkelde, onder dit literair genre in te delen is. Hij schreef bovendien een kortverhaal over katten: De katten van Ulthar.
4. Graag halen we hier ook Michail Boelgakov zijn meesterwerk De meester en Margarita aan. Dit is een van de meest gevierde werken van de Russische literatuur en wordt beschouwd als een meesterwerk van magisch realisme. Het verhaal speelt zich af in het Sovjet-Rusland van de jaren dertig en draait om de komst van de duivel, in de gedaante van de mysterieuze professor Woland, naar Moskou. Terwijl Woland chaos zaait in de stad, verweeft het verhaal verschillende verhaallijnen, waaronder de tragische liefde tussen de Meester, een getroebleerde schrijver, en Margarita, zijn toegewijde geliefde. Het boek balanceert tussen satire, filosofische overpeinzingen, en bovennatuurlijke elementen, en biedt een scherpe kritiek op het repressieve Sovjetregime.
Een van de meest memorabele personages in het boek is Behemoth, een grote, zwarte kat die zich gedraagt als een mens en onderdeel is van Woland's gevolg. Behemoth speelt een cruciale rol in het verhaal als een bron van zowel humor als chaos. Hij wordt vaak afgebeeld met een speelse, maar destructieve aard, en draagt bij aan de surrealistische sfeer van het boek. Zijn gedrag, zoals praten, schaken, en het drinken van wodka, zet de realiteit op zijn kop en benadrukt de absurditeit van het regime en de wereld waarin de personages leven. Behemoth's aanwezigheid symboliseert de anarchie die Woland en zijn volgelingen naar Moskou brengen, en zijn onvoorspelbare acties zorgen voor enkele van de meest iconische scènes in het boek.
5. De kans is groot dat je het Kobus Kruls Parmantige Kattenboek van T.S. Eliot — in 1983 naar het Nederlands vertaald door Gerrit Komrij — kent zonder dat je het weet. Deze poëzieverzameling van Eliot werd voor het eerst gepubliceerd in 1939. De gedichten in het boek zijn geschreven vanuit het perspectief van een verteller die de eigenaardigheden en levensstijlen van verschillende katten beschrijft. Elke kat heeft zijn eigen unieke persoonlijkheid en verhaal, en de gedichten variëren van humoristisch tot filosofisch, terwijl ze de katten presenteren als complexe wezens met hun eigen gedragingen en motivaties. Eliot's speelse taal en levendige verbeelding maken de gedichten zowel vermakelijk als rijk aan betekenis. Waarom we denken dat je het misschien wel kent? Het boek werd later de basis voor de populaire musical Cats van Andrew Lloyd Webber.
Een van de bekendste katten uit het boek is Kobus Krul (in het Engels Bustopher Jones), die wordt beschreven als een dikke, respectabele kat met een voorliefde voor goed eten en een zorgeloze levensstijl. Kobus Krul is een parmantige en trotse figuur die in het gedicht verschijnt als een toonbeeld van zelfverzekerdheid en sociale status. Zijn personage symboliseert de eigenschappen van overvloed en genot, terwijl Eliot tegelijkertijd een lichte satire op de hogere klasse van de samenleving biedt door Kobus' luxueuze levensstijl te beschrijven. De rol van Kobus Krul, net als die van de andere katten in het boek, is om menselijke eigenschappen te belichamen en deze op een speelse en charmante manier te verkennen, wat het boek zowel tijdloos als toegankelijk maakt voor lezers van alle leeftijden.
Robin maakte deze lijst voor je die werd gepubliceerd op 5 september 2024. Want ze is zot van katten. Maar wie niet? Ontbreekt er volgens jou nog een literaire kat op deze lijst? Laat het ons weten! We vullen dit lijstje graag verder met al je tips aan zodat we het ultieme overzicht krijgen van katten in de literatuur. Of kom eens langs bij ons in de winkel, waar je Robin vier dagen in de week aantreft voor een lekkere cappuccino en om met je mee te zoeken naar je volgende lievelingsboek (met of zonder katten).